Anne babaların en büyük korkularından biri çocuklarının havale geçirmesidir. Çocuğu havale geçiren anne-babada panik ve endişe duyguları hakimdir. Ateşli havale, bebeklerde ve küçük çocuklarda (genellikle < 5 yaş altı) ateşli enfeksiyon döneminde ortaya çıkan, etrafta olanlara ve söylenenlere cevapsız kalma hali ile birlikte kollarda ve bacaklarda kasılma ya da tamamen gevşek olma hali ile ortaya çıkan nöbetlerdir. Toplumda yaygın olarak gözlenmektedir. Her yüz çocuktan 3 ’ü beş yaşına gelmeden ateşli havale geçirmektedir. Ateşli havalelerin büyük kısmı bir-iki dakika içinde kendiliğinden sonlanır. Çok az bir kısmı da 15 dakikadan daha uzun sürebilir. Çocuk havale sonlandıktan sonra genellikle uyuyakalır. Ateşli havale genellikle çocuğun ateşinin ilk günü oluşur hatta bazen ateş ilk olarak havale esnasında fark edilebilir.
Ateşli havale neden olur?
Ateşli havale, genetik olarak yatkın olan 1 ay-5 yaş arası çocuklarda boğaz, kulak gibi üst solunum yolu enfeksiyonlarında görülen ateş yüksekliği sırasında ortaya çıkar.
Ateş kaç derece olduğunda ateşli havale geçirir?
Ateşli havalede ateş genellikle 38 C derecenin üzerindedir ancak 37,5 derecede de ateşli havale geçirilebilir. Genellikle ateşin hızlı yükselme evresinde olur. Bu nedenledir ki aileler ateşin yükseldiği henüz tespit edememiş olabilirler.
Ateşli havale tekrar eder mi?
Evet. İlk kez ateşli havale geçiren bir çocuk için tekrar riski %30 ’dur. Yani her 3 çocuktan birinde havale tekrarlar. Anne ya da babası küçükken ateşli havale geçiren çocuklarda ve yenidoğan döneminde uzun süre hastane yatan çocuklarda daha sık görülür.
Ateşli havale zekayı etkiler mi?
Hayır. Ateşli havale geçiren çocukların okul başarıları, gelişimleri, öğrenmeleri ve zekaları etkilenmez.
Ateşli havale kalıcı hasar bırakır mı?
Hayır. Ateşli havale beyni ya da diğer organları etkilemez ve kalıcı hasar bırakmaz. Ateşli havale menenjit yapmaz.
Çocuğum ‘Sara’ (Epilepsi) hastası mı?
Ateşli havale, ‘Sara’ hastalığı değildir. Ateşli havale geçiren çocukların büyük kısmında (%90) ‘Sara’ hastalığı gelişmez. Sara hastalığı gelişme riski açısından çocuk nöroloğunuz daha ayrıntılı bilgi verecektir.
Ateşini düşüremediğim için mi havale geçirdi?
Hayır. Çocuğunuzun ateşli havale geçiren çocukların anne babaları ya da ona bakan kimselerin en çok merak ettiği ve üzüldüğü konu budur. Kesin olarak bilinmektedir ki ateş düşürücü ilaç kullanmak çocuğunuzun ateşli havale geçirmesine engel olmaz.
Ateşli havale geçirdiği sırada neler yapmalıyım?
Anne ve babaların ilk yapması gereken şey sakin olmaktır. Çocuğunuzun ağzında bir cisim ya da gıda varsa yavaşça çıkarın. Düşüp yaralanmasını önlemek için, yan pozisyonda yere yatırıp güvenli bir ortam sağlayın. Sakince havalenin sonlanması bekleyin ve çocuğunuzu gözlemleyin. Çocuğunuzun havalesi durduktan sonra size en yakın sağlık kuruluşuna başvurun.
Ateşli havale sırasında neler yapmamalıyım?
Çocuğunuzun ağzına kaşık ya da kendi parmağınızı sokmaya çalışmayın, çenesini açmaya çalışmayın. Çocuğunuzun elleri ya da kollarını tutmaya, kasılmalarına engel olmaya çalışmayın. Yüzüne su serpmeyin.
Sonuç olarak ateşli havale, çocuklarda kalıcı hasar bırakmayan, zekayı etkilemeyen korkulmaması gereken bir durumdur. Tekrarlayan ateşli havale geçiren çocukların çocuk nöroloğu tarafından değerlendirilmesinde fayda vardır.
Doç.Dr. Pınar GENÇPINAR
İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ve Çocuk Nöroloji Uzmanı
İzmir Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk Nöroloji Kliniği Eğitim Görevlisi
Assoc.Prof.Dr. Pinar Gencpinar
Izmir Katip Celebi University Medical Faculty
Pediatric Neurologist